Kolonoskopija je metod koji omogućava doktoru da pregleda debelo crijevo uz pomoć fleksibilnog instrumenta debljine prsta kroz čmar i potom lagano kroz cijelo debelo crijevo
Instrument kojim se obavlja pregled naziva se kolonoskop i on ima sistem sočiva, kameru i izvor svjetla koji omogućavaju da se unutrašnjost crijeva vidi kao slika na video monitoru. Kolonoskopija može biti metod spriječavanja i ranog otkrivanja (screening) raka debelog crijeva. Rak debelog crijeva je treći vodeći uzrok smrtnosti među malignim bolestima u Srbiji. Godišnje oboli oko 4000 ljudi od raka debelog crijeva i, nažalost, 2300 njih umre od posljedica bolesti. Kolonoskopski pregled može biti preporučen od strane Vašeg doktora ukoliko postoje simptomi koji ukazuju na moguće oboljenje debelog crijeva, kao što su pojava krvi u stolici ili dugotrajni proliv.
Kada se pripremate za pregled, Vaš doktor će Vam objasniti kakve promjene u ishrani treba da sprovedete i koje ćete sredstvo za čićšenje koristiti. Debelo crijevo mora biti u potpunosti čisto kako bi pregled bio urađen u potpunosti i pouzdano, tako da je potrebno da pažljivo slijedite uputstvo Vašeg doktora. Najveći broj lijekova može se slobodno uzimati tokom pripreme, dok postoji tek nekoliko na čije dejstvo može utjecati sredstvo za čišćenje. Obavijestite Vašeg doktora koje lijekove uzimate. Nemojte zaboraviti da obavijestite svog doktora da li ste i na koje lijekove alergični.
Kolonoskopija je pregled koji se u principu dobro podnosi i rijetko dovodi do pojave bolova, ali možete osjećati nadutost, pritisak i/ili grčeve tokom pregleda. Doktor Vam može dati sedative ili lijekove za bolove. Tokom pregleda, ležaćete na lijevom boku ili na leđima dok doktor bude polako ulazio u debelo crijevo i ispitivao njegov izgled. Tokom izvlačenja instrumenta, doktor će još jedanput pažljivo pregledati cijelo debelo crijevo. Sam pregled obično traje manje od 45 minuta, ali treba da planirate da ćete u bolnici ostati dva do tri sata, koliko je potrebno za pripremu, obavljanje pregleda i kratkotrajni oporavak nakon završenog pregleda. U nekim slučajevima, doktor neće biti u mogućnosti da Vam pregleda cijelo debelo crijevo, o čemu će Vas obavijestiti i savjetovati da li je potrebno dopunsko ispitivanje ili ne.
Šta se sve moze otkriti tokom kolonoskopije?
Ukoliko doktor tokom pregleda naiđe na promjene koje je potrebno dodatno ispitati, kroz kolonoskop moze upotrebiti instrument kojim će uzeti uzorke sluznice (biopsiju) za analizu. Biopsijom se može utvrditi postojanje mnogih stanja u debelom crijevu, a ne samo tumora, tako da ne treba da se plašite, već o svemu otvoreno razgovarajte sa svojim doktorom. Ukoliko je razlog kolonoskopije, utvrđivanje mjesta i uzroka krvarenja, moguće je da će doktor koji obavlja pregled kroz kolonoskop upotrebiti instrumente i lijekove kojima će pokušati da zaustavi krvarenje. To podrazumijeva davanje sredstava za zaustavljanje krvarenja injekcijom direktno u debelo crijevo, kauterizaciju (zatvaranje krvnog suda toplotnim dejstvom električne struje ili plazme argon gasa), ili upotrebi malih štipaljki koje će postaviti na krvareći krvni sud.
Pored toga, ukoliko tokom pregleda nađe polip, doktor će ga najvjerovatnije ukloniti, a sama procedura uklanjanja polipa ne uzrokuje nikakvu dodatnu neprijatnost ili bol. Polipi su patološki izraštaji sluznice crijeva i obično su dobroćudne prirode. Mogu biti različite veličine i oblika, od nekoliko milimetara do nekoliko centimetara u prečniku. Doktor obično može na osnovu izgleda i veličine polipa da pretpostavi da li se radi o dobroćudnoj ili zloćudnoj (malignoj) promjeni i da je ukloni kako bi bila poslata na histopatološku analizu. Obzirom da rak debelog crijeva nastaje iz polipa, njihovo uklanjanje je važna mjera prevencije kolorektalnog karcinom. Doktor može male polipe ukloniti tako što će ih “otkinuti” biopsijskim klještima ili “spaliti” strujom ili argon plazmom. Veći polipi se obično uklanjaju tako što se preko njih “nabaci” žičana omča kroz koju se zatim propusti električna struja kojom se uklanja polip sa zida debelog crijeva. Samu proceduru uklanjanja polipa nećete osjetiti.
Ukoliko je pregled obavljen u analgosedaciji, provešćete neko vrijeme (do 2h) u prostorijama predviđenim za oporavak dok dejstvo sedativa ne prođe. Možete osjećati grčeve i nadutost. Oni su posljedica upumpavanja vazduha u crijevo tokom pregleda i prolaze brzo nakon puštanja vjetrova. Doktor će Vam saopštiti rezultate odmah po završetku pregleda ili ćete morati sačekati nekoliko dana ukoliko su uzeti uzorci za histopatološku analizu. Ukoliko je pregled obavljen u analgosedaciji, neko će morati da Vas odvede kući i ostane sa Vama. Bez obzira na svo uzbuđenje u vezi sa pregledom, Vaše rasuđivanje i refleksi mogu biti usporeni tokom ostatka dana. Što se ishrane tiče, možete jesti neposredno nakon pregleda izuzev ukoliko Vam doktor nije uklanjano polip ili zaustavljao krvarenje kada Vam može ograničiti ishranu i fizičku aktivnost u izvjesnoj mjeri o čemu će Vas detaljno obavijestiti.
Kolonoskopija i polipektomija su u principu bezbijedne procedure kada ih obavljaju doktori koji su za to obučeni i iskusni u njihom izvođenju. Jedna od mogućih komplikacija je perforacija, ili nastanak rascjepa kroz zid crijeva koje može zahtijevati hiruršku intervenciju. Pored toga, na mjestu uzimanja uzoraka (biopsija) ili mjestu uklanjanja polipa (polipektomija) može se javiti krvarenje, koje je obično manjeg intenziteta. Ovakvo krvarenje obično pestaje samo od sebe ili se može zaustaviti tokom samog pregleda.
Izuzetno rijetko je potrebno ponovo intervenisati u cilju zaustavljanja krvarenja. Neke osobe mogu imati reakciju na sedative ili komplikacije od strane kardiovaskularnog i respiratornog sistema. Iako su komplikacije nakon kolonoskopije rijetke, važno je prepoznati rane kliničke znake kako bi se zaobišle eventualne posljedice. Kontaktirajte svog doktora ukoliko nakon kolonoskopije imate jake bolove u trbuhu, povišenu tjelesnu temperature ili primjetite krv u stolici. Imajte u vidu da se krvarenje može dogoditi i nekoliko dana nakon pregleda.
